Bölge Adliye Mahkemesi (İstinaf) Süreçleri

Ceza davasında ilk derece mahkemesinin verdiği hükme karşı “ikinci derece” denetimi yapan merci Bölge Adliye Mahkemesi (BAM)’dir. İstinaf, dosyanın hem olay hem de hukuk yönünden yeniden incelenmesini sağlar; yani yalnızca “usulden bakış” değil, gerektiğinde tanık/ bilirkişi dinlenen duruşmalı inceleme de yapılabilir.

1) BAM’ın rolü ve hangi kararlar istinafa gider

2) Süreler, başvuru yeri ve etkisi

Aşama	Ne yaparım?	Dayanak
İstinaf başvurusu	Gerekçeli hükmün tebliğinden itibaren 2 hafta içinde hükmü veren mahkemeye dilekçe verilir (veya zabıt kâtibine beyanda bulunulabilir).	CMK 273
Karşı tarafa tebliğ & cevap	Karşı taraf, tebliğden itibaren 2 hafta içinde yazılı cevap verebilir.	CMK 277
Başvurunun etkisi	Süresinde istinaf, hükmün kesinleşmesini durdurur (infaz başlamaz ama tutukluluk hali devam edebilir).	CMK 275

3) BAM’da inceleme nasıl yürür?

Ön inceleme (dosya üzerinden): Başvuru süresinde mi? Karar istinafa tabi mi? Başvuranın hakkı var mı? Uygun değilse istinafın reddi verilir. Uygunsa esasa geçilir.
Duruşma yapılıp yapılmayacağı: Gerektiğinde BAM duruşma açar; tanık, bilirkişi dinleyebilir, keşif yapabilir. Duruşma açılırsa önce üye hâkimin inceleme raporu ve ilk derece mahkemesinin gerekçesi anlatılır.
Duruşma (sözlü inceleme) talep edin.
Neden faydalı? Tanık/bilirkişilerin yüz yüze dinlenmesi, keşif ve yeni delillerin doğrudan tartışılması mümkün olur; BAM gerekli görürse hükmü kaldırıp yeniden hüküm kurabilir. Bu, yazılı incelemeyle kıyasla esasa etkili savunma imkânı sağlar. CMK 280/1–2
Duruşma resen de açılabilir; talep şart değil, fakat istinaf dilekçesinde açık “duruşma açılsın ve şu deliller dinlensin/şu sorular sorulsun” şeklinde somutlaştırılmış talep savunmanın etkisini artırır.

Karar Türleri:

Esastan ret (onama): İlk derece hükmü usul ve esasta hukuka uygunsa.
Düzelterek esastan ret: Küçük hukuka aykırılıklar düzeltilip sonuç değişmeden karar verilir.
Bozma ve geri gönderme: Dosya üzerinden kesin hukuka aykırılık (CMK 289 tipindeki) hâllerinde.
Kaldırma ve yeni hüküm (duruşmalı inceleme sonrası): BAM ilk derece hükmünü kaldırıp yeni hüküm kurabilir.
Duruşma açıldığında BAM çoğunlukla ya “esastan ret” ya da “kaldırma + yeni hüküm” verir; bozma kararı, esas olarak dosya üzerinden yapılan incelemenin konusudur.
Tutukluluk/adlî kontrol: Duruşmalı incelemeye geçerken BAM gerekli tedbirleri (tutuklama/adlî kontrol) değerlendirebilir.

4) BAM kararından sonra temyiz: Ne zaman açık, ne zaman kapalı?

Genel kural: BAM ceza dairelerinin bozma dışındaki hükümleri temyiz edilebilir.
İstisnalar (temyiz kapalı olan tipik hâller):

İlk derece 5 yıl veya daha az hapis ya da her miktarda adlî para cezası için verilen hükme karşı yapılan istinafın esastan reddi kararları.
İlk derece 5 yıl veya daha az hapis cezasını artırmayan BAM kararları.
Üst sınırı 2 yıla kadar hapis gerektiren suçlarda (ilk derece görevinde) BAM’ın her türlü kararı.
Sadece adlî para cezası gerektiren suçlarda, BAM’ın her türlü kararı.
“İstisnanın istisnası” (temyiz yine de açık): Bazı suçlar için (ör. TCK 125/3 hakaret, 213, 214, 215, 216, 217, 299, 300, 301, 314, 318; TMK 6/2-4 ve 7/2; TGYK 28/1, 31, 32) BAM kararları her hâlükârda temyize açıktır.

5) Kimler başvurabilir?

6) Pratik Yol Haritası

Tebliğ alındı mı? Tarihi not et. 2 hafta içinde istinaf hakkın var.
Nereye verilir? Dilekçe hükmü veren mahkemeye verilir; başvuru karşı tarafa tebliğ olur, o da 2 haftada cevap verebilir.
İnfaz baskısı var mı? Süresinde istinaf kesinleşmeyi durdurur; ceza kesinleşmeden infaz edilmez. (Tutukluluk ayrı değerlendirilir.)
BAM’da ne olur? Ön inceleme → gerekirse duruşma → karar (esastan ret / düzelterek ret / bozma / kaldırıp yeni hüküm).
Sonra temyiz? Yukarıdaki istisnalara bak: Her BAM kararı temyize açık değildir.

7) Sıkça Sorulan Sorular

S1: İstinaf sürem kaç gün?
2 hafta; başlangıç gerekçeli hükmün tebliği.

S2: İstinafa cevap süresi nedir?
Karşı taraf için 2 hafta.

S3: Başvuru infazı durdurur mu?
Evet; süresinde istinaf kesinleşmeyi engeller, mahkûmiyet kesinleşmeden infaz olmaz.

S4: HAGB kararı da istinafa gider mi?
01.06.2024’ten sonra verilen HAGB kararları istinafa tabidir.

S5: BAM kararı her zaman temyize açık mı?
Hayır; bazı sınırlamalar var. Ancak 286/3’te sayılan bazı suçlarda (ör. TCK 299, 301, 314 vb.) temyiz yine mümkündür.