Yargıtay (Temyiz) Süreçleri
Ceza davasında Bölge Adliye Mahkemesi (BAM) kararından sonra “hukukî denetimi” yapan merci Yargıtay’dır. Temyiz, dosyanın yalnızca hukuk yönünden (kanunun uygulanışı) incelenmesini sağlar; yani olay yeniden tartışılmaz ve yeni delil toplanmaz, ancak bazı ağır cezalarda Yargıtay uygun görürse tarafların dinlendiği duruşmalı inceleme de yapılabilir.
1) Yargıtay’ın rolü ve hangi BAM kararları temyize gider?
Kural: BAM ceza dairelerinin bozma dışındaki hükümleri temyiz edilebilir. Ancak CMK 286/2’de sayılan bazı hallerde temyiz kapalıdır; örneğin ilk derece 5 yıl ve altı hapis cezasına (veya yalnız adlî para cezasına) karşı istinafın esastan reddi kararları gibi. Buna karşılık CMK 286/3’te sayılan bazı suçlarda (ör. TMK 6/2-4; TCK 299, 301, 314 vb.) BAM kararları her hâlükârda temyize açıktır.
HAGB (CMK 231): 01.06.2024’ten sonra verilen HAGB kararları istinaf ve şartlarına göre temyiz denetimine tabidir.
2) Süreler, başvuru yeri ve etkisi
| Aşama | Ne yaparım? | Dayanak |
| Temyiz başvurusu | Gerekçeli BAM hükmünün tebliğinden itibaren 2 hafta içinde, hükmü veren BAM’a dilekçe verilir (veya zabıt kâtibine beyan). | CMK 291/1 |
| Karşı tarafa tebliğ & cevap | Karşı taraf, tebliğden itibaren 2 hafta içinde yazılı temyize cevap verebilir. | CMK 297/1 |
| Tebliğname ve cevap | Dosya Yargıtay C.Başsavcılığına gider; tebliğname düzenlenir. Tebliğ edilen taraflar 2 haftada yazılı tebliğnameye cevap verebilir. | CMK 297/3 |
| Başvurunun etkisi | Süresindeki temyiz hükmün kesinleşmesini engeller. (infaz başlamaz ancak tutukluluk hali devam edebilir). | CMK 293/1 |
- Süre “hafta” olarak düzenlendiğinden, başlangıç gününün isim olarak karşılığı olan günün mesai bitiminde biter (Perşembe tebliğ → iki hafta sonraki Perşembe).
3) Yargıtay’da inceleme nasıl yürür?
Ön inceleme – kabule değerlik:
- BAM, açık usul eksikleri varsa başvuruyu CMK 296 uyarınca reddedebilir (ör. temyiz hakkı yok; süre geçmiş). Bu ret kararına karşı kanun yoluna gidilebilir. Yargıtay da CMK 298 uyarınca (ör. temyiz sebepleri yoksa) temyiz istemini reddedebilir.
- Yargıtay da CMK 298 uyarınca (ör. temyiz sebepleri yoksa) temyiz istemini reddedebilir.
Esas inceleme – nasıl yapılır?
- Temyiz, kural olarak hukukî denetimle sınırlıdır; temyiz edenin sebep göstermesi zorunludur (CMK 294).
- Dosya Yargıtay C.Başsavcılığına gelir, tebliğname düzenlenir; taraflar iki hafta içinde yazılı cevap verebilir (CMK 297).
-
Duruşma: 10 yıl veya daha fazla hapis cezalarında Yargıtay, uygun görürse duruşma açabilir; taraflar duruşma talebi sunabilir. (CMK 299)
- Duruşmada tetkik hâkimi raporu okunur; taraflar dinlenir, son söz sanığındır. (CMK 300).
Karar türleri:
- Esastan ret (onama): Hüküm hukuka uygunsa. (CMK 302/1).
- Bozma: Hükmü etkileyecek hukuk hatası varsa. (CMK 302/2).
- Düzelterek onama / esastan ret: Bazı hukuk aykırılıkları CMK 303 uyarınca düzeltilerek karar verilir.
- Kısmen bozma – kısmen onama: Hükmün bazı bölümleri hukuka uygun bulunarak onanır, hukuka aykırı görülen kısımlar bozulur. (Uygulama: CMK 302–303 çerçevesi).
- Düşme: TCK’da öngörülen düşme sebepleri bulunduğunda veya soruşturma/kovuşturma şartı gerçekleşmeyecekse davanın düşmesine karar verilir. (CMK 223/8).
4) yargitay.gov.tr sitesindeki aşamalar
a) Arşiv Bölümü Teslim Aldı
Dosya Yargıtay evrak kabul birimince teslim alınır ve sisteme kaydedilir. Henüz bir daireye yönlendirilmemiştir. Kayıt işlemleri yapılır, sistemde dosya açılır.
b) İncelemede
Dosya, ilgili daireye gönderilmeden önce tetkik hâkimi veya kalem tarafından ön hazırlık aşamasında incelenir. Eksik belgeler, tebligatlar, dosya bütünlüğü kontrol edilir.
c) Savcı İncelemesinde
Dosya, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderilmiştir. Başsavcılık, “tebliğname” denilen görüşünü hazırlar. Bu görüş, Yargıtay dairesine rehberlik eden hukuki değerlendirmedir. Örneğin: “Mahkeme kararı onanmalıdır” veya “bozulmalıdır.”
d) Bölüm Dosyayı Savcıdan Teslim Aldı
Savcılık incelemesi bitmiş, dosya tekrar Yargıtay dairesine dönmüştür. Artık heyet incelemesine geçmeye hazırdır.
e) İlgili Yargıtay Dairesinde
Dosya, yetkili dairenin (örneğin 3. Ceza Dairesi) inceleme listesine alınmıştır. Tetkik hâkimi, esas hakkında rapor yazar.
f) Ön İncelemede
Daire, dosyanın usul yönünden temyize elverişli olup olmadığını kontrol eder. Süre, ehliyet, temyiz yasağı, kesinlik sınırı gibi konular burada değerlendirilir.
g) Arşivde
Dosya inceleme sırasını beklemektedir.On binlerce dosya bulunduğundan, burada bazen aylarca bekleme olur.
h) İncelemede (karar aşaması)
Heyet, tetkik hâkimi raporu ve tebliğnameyi dikkate alarak kararı görüşür.
Olası kararlar:
- Onama
- Bozma
- Düzelterek onama
- Kısmen bozma-onama
- Düşme
i) Yargıtay CBS'na Gönderildi
Karar verilmiş, dosya Yargıtay CBS (Ceza Bilgi Sistemi) birimine gönderilmiştir. Karar yazımı, tebliğ, imza ve postalama işlemleri yapılır.
k) Postalandı
Dosya, kararın kesinleşmesi veya alt mahkemede infaz işlemlerinin başlaması için yerel mahkemeye gönderilmiştir.Bu, Yargıtay aşamasının sona erdiği anlamına gelir.
- YARGITAY ONAMA Kararı sanığa ya da müdafiine tebliğe ÇIKARILMAZ !
- Dairece onama karar verildiğinde E-Devlette bulunan Tebliğname ve Yargıtay dosya bilgisi KAYBOLUR !
- Bu aşamadan sonra KARARI ; ya Yargıtay Karar Sorgulama Ekranından ya yerel mahkeme kararı dosyaya aktarmış ise UYAP VATANDAŞ dosya sorgulama ekranından (dosyaya eklenen son 20 evrak) kontrol edebilirsiniz.
5) Yargıtay kararından sonra ne olur?
- Onama / düzelterek onama: Karar kesinleşir ve infazın önü açılır (5275 m.4).
- Bozma: Dosya BAM’a (veya gerekiyorsa ilk derece mahkemesine) gönderilir; mahkeme uyma ya da direnme yolunu seçebilir (“bozmadan sonra serbestlik”). Direnilirse dosya Yargıtay Ceza Genel Kurulu’na (YCGK) gider. (CMK 304, 307/4).
- Aleyhe bozma / kazanılmış hak sınırı: Yalnız sanık lehine başvuru varsa yeni hüküm daha ağır olamaz; “aleyhe değiştirme yasağı” temyiz aşamasında CMK 307/5’te ve içtihatlarla sınırlanmıştır (esas olarak cezanın türü ve miktarı yönünden).
6) Kimler temyiz edebilir?
- Sanık ve müdafii, katılan ve vekili, Cumhuriyet savcısı; ayrıca kanunda öngörülen hâllerde yasal temsilci. (CMK 260 vd.)
7) Pratik Yol Haritası
- Tebliğ tarihini not et: Gerekçeli BAM kararı tebliğinden itibaren 2 hafta süren var. (CMK 291).
- Nereye verilir? Temyiz dilekçesi BAM’a verilir (veya zabıt kâtibine beyan). Sebep göstermeyi unutma (CMK 294). BAM’a iletilmek üzere ağır ceza mahkemesine de verilebilir.
- Karşı tarafın cevabı: Karşı tarafa tebliğ edilir; o da 2 haftada cevap verebilir (CMK 297/1).
- Tebliğnameye cevap: Yargıtay C.Başsavcılığı’nın tebliğnamesi gelirse, 2 hafta içinde yazılı cevap verilebilir. (CMK 297/3).
- Duruşma talebi: Cezan 10 yıl ve üzeriyse özellikle duruşma talep et; Yargıtay uygun görürse duruşma açar (CMK 299). Her hâlükârda duruşma talep edilebilir.
- İnfaz baskısı: Süresinde yapılan temyiz kesinleşmeyi durdurur; infaz başlamaz ( CMK 293/1).
8) Sıkça Sorulan Sorular
S1: Temyiz süresi kaç gün?
Gerekçeli BAM kararının tebliğinden itibaren 2 hafta.
S2: Temyiz dilekçesinde gerekçe şart mı?
Evet. Temyiz, hukuk denetimi olduğu için sebep göstermemek başvurunun reddine yol açabilir. En güvenlisi, gerekçeleri detaylı yazmaktır.
S3: Tebliğnameye mutlaka cevap vermeli miyim?
Tavsiye edilir; 2 haftalık sürede yazılı cevap verilebilir. Yargıtay çoğu dosyada tebliğnameyi dikkate alır. Ama zorunluluk bulunmamaktadır.
S4: Temyiz başvurusu infazı durdurur mu?
Evet. Süresinde temyiz, hükmün kesinleşmesini engeller; kesinleşmeyen mahkûmiyet infaz edilemez.
S5: HAGB dosyaları temyize gider mi?
HAGB kararları istinaf ve şartlarına göre temyiz denetimine tabi.
