Ağır Ceza Mahkemesi Süreçleri
Ağır Ceza Mahkemesi (ACM), ağır nitelikteki suçlarda kamu davasını yürüten, kural olarak heyet hâlinde (başkan ve 2 üye) çalışan ilk derece ceza mahkemesidir.
Duruşmalar kural olarak alenidir. Tutukluluk dâhil koruma tedbirleri ve deliller, çelişmeli yargılama ilkelerine göre tartışılır.
1) Ağır Ceza Mahkemesinin Görev Alanı ve Yapısı
Görev: 5235 s. Kanun m.12 ve özel kanunlar uyarınca (ör. kasten öldürme, yağma, nitelikli dolandırıcılık, örgüt/terör suçları vb.).
Heyet: Başkan ve 2 üye; müzakere gizli, karar çoğunlukla.
Yetki: Ceza davasına kural olarak suçun işlendiği yer mahkemesi bakar; ancak bazı durumlarda suçun sonuçlandığı, sanığın yakalandığı ya da oturduğu yer mahkemesi de yetkili olabilir.
Tutukluluk denetimi: Soruşturmada SCH, kovuşturmada ACM en geç 30 günde bir tutukluluğu re’sen inceler; her aşamada tahliye talebi mümkündür.
2) Yargılama Süreci (Zaman Çizelgesi)
| Aşama | Ne olur? | Dayanak |
| İddianame → kabul/iade | Eksikse iade; değilse kabul ve tensip | CMK 170, 174 |
| Tebligatlar/çağrı | Tanık-bilirkişi/keşif vs. | CMK 98, 146 vd. |
| İlk celse | Kimlik, iddianame özeti, savunma hakları | CMK 191, 147 |
| Delillerin toplanması/tartışılması | Tanık, bilirkişi, müzekkere | CMK 63 vd., 206 vd., 217 |
| Tutukluluk incelemesi | En geç 30 günde bir re’sen + her talepte | CMK 108 |
| Esas hakkında mütalaa → son söz | Sözlü yargılama/son söz sanıkta | CMK 216 |
| Hüküm ve gerekçe | Beraat/mahkûmiyet vs. | CMK 223, 230 |
3) Ara Kararlar, Hükümler ve Kanun Yolları
a) İtiraz (ara kararlara)
Süre:
- Genel kural artık iki hafta ve çoğu hâlde “öğrenme/tebliğ” tarihinden başlar; başvuru kararı veren mercie yapılır ve merci yerinde görmezse dosyayı en geç 3 gün içinde itiraz merciine gönderir. (CMK 101/5- 268)
- Tutukluluk durumunun incelenmesini, şüpheli her zaman isteyebilir. (CMK 108/2)
- Süre “hafta” olarak belirlenmişse, süre tebliğ gününün isim olarak karşılığı olan günün mesai bitiminde biter (örn. Perşembe tebliğ → iki hafta sonrası Perşembe).
Merci:
- ACM kararlarına itiraz → aynı yerdeki numara izleyen daire, son numaralıysa 1. daire; tek daire ise en yakın ACM.
Yürütmeye etkisi:
- İtiraz, kural olarak infazı durdurmaz; ancak karar merciî gecikmeyi önlemek için infazı geri bırakabilir (CMK 269).
Ayrıca:
- İtirazdan bağımsız olarak, tutukluluk en geç 30 günde bir re’sen gözden geçirilir; ayrıca her zaman tahliye talebi yapılabilir (CMK 108).
Adli kontrol:
- Adli kontrole ilişkin her karara itiraz yolu açıktır (CMK 111/2).
- Mahkeme adli kontrol yükümlülüklerini kaldırabilir, değiştirebilir veya geçici muafiyet tanıyabilir (CMK 111/1 ile 110/2 atfı).
- Adli kontrolün azami süresi CMK 110/A’da düzenlenmiştir.
- Ağır cezalık olmayan işler: Azami 2 yıl, zorunlu hâllerde +1 yıl uzatma → toplam en çok 3 yıl.
- Ağır cezalık işler: Azami 3 yıl, zorunlu hâllerde uzatma toplamı en çok 3 yıl → toplam en çok 6 yıl.
- TCK II. Kitap ve TMK kapsamı için uzatma toplamı en çok 4 yıl → toplam en çok 7 yıl.
- Çocuklar: Bu süreler yarı oranında uygulanır.
b) İstinaf (Bölge Adliye Mahkemesi – BAM)
- Süre: 2 hafta ve başlangıç gerekçeli hükmün tebliği (eski 7 gün/tefhim sistemi kalktı). Başvuru ilk derece mahkemesine yapılır.
- İstinafa cevap süresi: 2 hafta. (CMK 277)
- Sonuç: BAM esastan/ şekilden inceleyebilir; düzelterek karar, bozma veya yeniden hüküm.
c) HAGB (CMK 231)
- Mahkeme re’sen HAGB kurabilir; HAGB kararlarına karşı kanun yolu: istinaf (şartlarıyla). İlk derece sıfatıyla BAM/Yargıtay’ın verdiği HAGB kararları temyize tabidir.
d) KYOK (CMK 173)
- Kovuşturmaya yer olmadığına dair karara itiraz: 2 hafta ve başlangıç tebliğ.
4) Kimler Başvurabilir?
- Sanık ve müdafi, katılan ve vekili, Cumhuriyet savcısı; kanundaki hallerde yasal temsilci.
- Müdafi/vekilin başvurusu, usul şartları sağlandığında müvekkil adına sonuç doğurur.
5) Dosya Yönetimi: Pratik Yol Haritası
- İddianame & tensip: Suçlama kapsamını netleştir; görevsizlik/yetkisizlik itirazı varsa ilk fırsatta.
- Delil planı: Tanık, bilirkişi, keşif—yazılı taleple dosyaya kazandır.
- Tutukluluk/adlî kontrol: Her aşamada tahliye iste; rette 2 hafta içinde itiraz.
- Mütalaa sonrası: Esasa ilişkin savunmayı somut delil ve içtihatla yapılandır; son söz aşamasına hazır ol.
- Kanun yolu takvimi:
- İtiraz: 2 hafta – tebliğden
- İstinaf: 2 hafta – tebliğden
- Temyiz: 2 hafta – tebliğden
6) Sıkça Sorulan Sorular
S1. ACM’de ara karar(lar)a karşı sürem nedir?
Genel kural 2 hafta (kanunda özel düzenleme yoksa; başlangıç çoğunlukla öğrenme/tefhim). Başvuru kararı veren mercie yapılır.
S2. Hükme karşı istinaf süresi nedir?
2 hafta ve gerekçeli kararın tebliği ile başlar.
S3. BAM kararına karşı temyiz süresi nedir?
2 hafta ve tebliğ ile başlar; temyize cevap süresi de 2 hafta.
S4. HAGB’ye karşı kanun yolu nedir?
Artık istinaf (şartlarıyla); ilk derece sıfatıyla BAM/Yargıtay’ın HAGB’si temyize tabidir.
S5. KYOK’a itiraz süresi?
2 hafta ve başlangıç tebliğ.
Neden Önemli?
ACM dosyalarında yaptırım riski yüksek; süre kaçırma telafisi güç sonuçlar doğurur. 2024 değişiklikleriyle başlangıç anı “tebliğ” olan iki haftalık süreler (istinaf/temyiz) ve itirazda iki hafta standardı büyük ölçüde yeknesaklık sağladı. HAGB’ye kanun yolu açılması da önemli değişikliklerden.
